dziecko z mutyzmem wybiórczym w przedszkolu

"MUTYZM WYBIÓRCZY - DIAGNOZA I TERAPIA" 30.06 - oto tytuł naszego szkolenia, które odbędzie się już w przyszłą sobotę! MAMY JESZCZE WOLNE MIEJSCA! Wywiad z Barbarą Ołdakowską-Żyłką – pedagogiem, ekspertką w zakresie problematyki mutyzmu wybiórczego, założycielką Fundacji „Mówię” na rzecz wspierania dzieci i rodzin dotkniętych mutyzmem wybiórczym, twórczynią Poradni „Mówię”. Matka dorosłego już syna, który cierpiał na mutyzm wybiórczy. W kolejnym, III rozdziale zatytułowanym Sytuacja dziecka z mutyzmem wybiórczym w przedszkolu, szkole i w domu, autorka zwraca uwagę na lękową osobowość dziecka z MW, na dwoistość jego natury, na którą składa się inny sposób funkcjonowanie dziecka w domu (dziecko swobodnie rozma- nieżyczliwości dziecka względem danej osoby. Milczenie dziecka z mutyzmem wybiórczym zawsze wynika z lęku, który nigdy nie jest świadomym wyborem dziecka. Ka ż de dz ie ck o z MW , ma ta k sa mą p o tr z e bę i ch ę ć mó wie n ia , ja k k a ż de in n e dz ie ck o . Opis i analiza przypadku - mutyzm wybiórczy. OPIS I ANALIZA PRZYPADKU-MAŁGOSIA -. DZIECKO Z ZABURZENIAMI ZACHOWANIA ORAZ DEFICYTAMI W ZAKRESIE KOMUNIKACJI JĘZYKOWEJ. 1. IDENTYFIKACJA PROBLEMU: Małgosia uczęszcza do naszego przedszkola od września 2011 roku, a do mojej grupy od 2012 roku, jako 5-latek. Od pierwszych chwil dały się Site De Rencontre Gratuit Femme Cherche Homme. Mutyzm wybiórczy głównie pojawia się u dzieci, może on jednak wystąpić także u dorosłych. Bardzo istotne jest szybkie wdrożenie leczenia, ponieważ zaburzenie to jest bardziej podatne na terapię w swoim początkowym stadium. Dużą rolę w terapii mutyzmu wybiórczego u dzieci odgrywa wsparcie rodziców. Co to jest mutyzm wybiórczy? Mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem lękowym (głównie wieku dziecięcego) polegającym na wybiórczości mówienia. Gdy dziecko czuje się bezpiecznie, np. w swoim domu, wśród rodziców czy dziadków, mówi płynnie. Dziecko przestaje mówić, mówi szeptem lub wypowiada jedynie niektóre słowa w sytuacjach społecznych, w których trakcie odczuwa lęk, np. podczas poznawania nowej osoby. Milczenie dziecka nie wynika z zaburzeń mowy, nieznajomości języka lub nieumiejętnością komunikowania się. Nie jest ono także spowodowane nieśmiałością. Jego przyczyną jest lęk, który pojawia się w dziecku w trudnych dla niego sytuacjach społecznych. Mutyzm wybiórczy: objawy Zachowania charakterystyczne dla dzieci z mutyzmem wybiórczym to: unikanie kontaktu wzrokowego, niewyrażanie emocji, poruszanie się w dziwny i nienaturalny sposób (sztywny), dziecko potrzebuje więcej czasu, aby udzielić odpowiedzi na pytanie. Poza tymi typowymi objawami dziecko z mutyzmem wybiórczym jest: bardzo wrażliwe (również na inne osoby), spostrzegawcze i ciekawe, inteligentne, jest dobrym obserwatorem, ma spokojny temperament, jest nieśmiałe. Nie wszystkie dzieci z mutyzmem wybiórczym zachowują się w taki sam sposób. Niektóre w sytuacjach dla nich niekomfortowych nie odzywają się do nikogo. Inne z kolei odzywają się jedynie do wybranych osób lub komunikują się szeptem albo za pomocą gestów. Mutyzm wybiórczy: diagnoza Często ten problem zauważają jako pierwsi nauczyciele szkolni i przedszkolni, obserwując trudności dziecka w werbalnym komunikowaniu się. Rodzice powinni zgłosić się do specjalisty, jeżeli zachowanie ich dziecka wzbudza niepokój. Zazwyczaj pierwszym krokiem w diagnozie mutyzmu wybiórczego jest wizyta w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Wstępne badanie psychologiczno-pedagogiczne może być wskazówką dla psychiatry, który następnie diagnozuje mutyzm wybiórczy dziecięcy. Na taką wizytę u psychiatry lub psychologa warto zabrać ze sobą: opinię o funkcjonowaniu dziecka ze żłobka/przedszkola/szkoły, nagrania zachowań dziecka poza domem, nagrania luźnej zabawy (aby pokazać sytuację, w której dziecko mówi swobodnie). Czasami zachodzi potrzeba zbadania dziecka przez innych specjalistów w celu wykluczenia pozostałych zaburzeń mogących powodować problemy z mową. Mutyzm wybiórczy: jak pomóc dziecku? Terapia mutyzmu wybiórczego jest procesem, na który składa się między innymi: obniżanie napięcia i lęku u dziecka, budowanie poczucia własnej wartości, pozwolenie dziecku na wyrażanie emocji, wspieranie dziecka przez rodziców. Dzieci z mutyzmem wybiórczym potrzebują wsparcia logopedy, psychologa (lub psychoterapeuty). Jednymi z metod terapii mutyzmu wybiórczego są terapia behawioralna i poznawczo-behawioralna. Pozytywne rezultaty przynosi również terapia rodzinna (systemowa). Wpływa ona też na relacje rodziców, relacje rodziców z dzieckiem bez zaburzenia oraz na więzi między rodzeństwem. Kolejną formą terapii jest leczenia przez zabawę. Rodzaj leczenia mutyzmu wybiórczego musi jednak zostać indywidualnie dopasowany do każdego dziecka. To, czy mutyzm wybiórczy jest uleczalny, zależy między innymi od tego, w jakim stadium rozpocznie się terapię. Błędnie zdiagnozowany lub nieleczony mutyzm wybiórczy pogłębia się, co może prowadzić do poważnych zaburzeń lękowych w przyszłości. Bardzo ważną rolę w terapii mutyzmu wybiórczego u dziecka odgrywają rodzice (jako najważniejsze osoby w życiu dziecka) oraz nauczyciele (udzielają oni pomocy w trakcie bieżącej pracy z uczniem). Dziecko potrzebuje ich wsparcia. Dzieci z mutyzmem wybiórczym najczęściej swobodnie rozmawiają w domu, ale milczą w przedszkolu, szkole czy na podwórku. Zaburzenie to ujawnia się zwykle między drugim a piątym rokiem życia. Jakie są symptomy mutyzmu? Kiedy należy udać się do logopedy w celu diagnozy? Zobacz film: "Jak zaaranżować pokój dla niemowlaka?" spis treści 1. Symptomy mutyzmu 2. Na czym polega diagnoza? 3. Przyczyny mutyzmu 4. Jak pomóc dziecku z mutyzmem? rozwiń 1. Symptomy mutyzmu Czas trwania „milczenia” dziecka jest dłuższy niż 4 tygodnie. Brak mowy nie oznacza braku znajomości języka mówionego. Brak mowy jest w określonych sytuacjach/miejscach, np: szkole, przedszkolu. Brak komunikacji jest przeszkodą w osiąganiu sukcesów zawodowych. Dziecko nie odzywa się do nauczycieli w szkole i przedszkolu, a w domu za to mówi i to bardzo dużo. 2. Na czym polega diagnoza? Podczas diagnozy specjalista wyklucza całościowe zaburzenia rozwojowe, takie jak np: schizofrenia, jąkanie, autyzm, uszkodzenia ośrodkowe. Dzieci z mutyzmem zazwyczaj funkcjonują prawidłowo w normie intelektualnej. W trakcie rozwoju mogą pojawiać się problemy z jedzeniem i korzystaniem z toalety na terenie innym niż dom. Dzieci cierpiące na tę chorobę w szkole najczęściej nie przejawiają trudności dydaktycznych, ale tylko wtedy, gdy mowa nie jest od nich wymagana. Rolą nauczyciela w procesie nauczania jest to, aby znalazł odpowiedni sposób, podejście do dziecka i pomógł mu przekazać wiedzę, którą dziecko już zdobyło. Brak mowy spowodowany jest lękiem społecznym, a nie chęcią do przeciwstawiania się, krnąbrnością, zuchwalstwem czy też manipulacją. 3. Przyczyny mutyzmu Prawdziwa przyczyna braku mówienia jest natury psychologicznej. Wynika ona z lęku i umiejętności odczuwania trudnych uczuć. Dzieci z mutyzmem nie są samotnikami, mają potrzeby społeczne, chcą być akceptowane i lubiane przez rówieśników. Pragną nawiązywać prawidłowe relację z otoczeniem, ale rozpoczynanie rozmowy jest dla niego niewymiernie trudne. Osobom z mutyzmem towarzyszy uczucie „ściśniętego gardła”, które nie pozwala wydobyć z siebie dźwięku. Bardzo często dzieci te wydają się być pozbawione emocji, na ich twarzach nie widnieje uśmiech, nie nawiązują kontaktu wzrokowego, widać to w szczególności przy pierwszym kontakcie. Z mutyzmu się nie wyrasta - trzeba nad nim pracować. 4. Jak pomóc dziecku z mutyzmem? W terapii dzieci z mutyzmem najważniejsze jest, aby w jego otoczeniu, nikt nie zmuszał dziecka do tego, by zaczęło mówić. Należy dostosować odpowiednią terapię do potrzeb dziecka. Ile dzieci, tyle terapii, tzn. każde dziecko musi mieć plan uszyty na jego miarę. Jednak każdy z planów powinien być oparty na metodzie małych kroków oraz na indywidualnym podejściu. Podstawowymi działaniami jest przeciwstawianie się lękowi, rozwijanie samodzielności, budowanie poczucia własnej wartości i pewności siebie. Należy podjąć się terapii jak najszybciej się da, ponieważ mutyzm wybiórczy jest bardzo podatny na oddziaływania zewnętrzne w pierwszym stadium. Artykuł powstał we współpracy z Klubem Rodzica. polecamy Mutyzm – jak pomóc dziecku z mutyzmem ? Mutyzm jest zaburzeniem komunikacji, objawiającym się częściową (sytuacyjną) lub całkowitą blokadą ekspresji językowej. To, że dziecko milczy, nie wynika z jego oporu czy manipulacji, natomiast z przeżywanego przez niego lęku. Dziecko z mutyzmem, pomimo posiadania umiejętności posługiwania się językiem i rozumienia wypowiedzi słownych, nie komunikuje się werbalnie z otoczeniem. W zależności od typu mutyzmu blokada objawia się w określonych sytuacjach lub miejscach, a także przez określony okres – jedne dzieci nie komunikują się z otoczeniem okresowo, u innych taki stan jest długotrwały. Jak pomóc dziecku z mutyzmem? Spis treściPrzyczyny mutyzmuMutyzm wybiórczy i całkowityJak postępować z dzieckiem z mutyzmem?Techniki wspierające dziecko z mutyzmem w przedszkolu M jak mama: Jak wspierać rozwój mowy dziecka? Przyczyny mutyzmu Opisując przyczyny mutyzmu należy odnieść się do typów mutyzmu – rozróżnia się mutyzm funkcjonalny oraz organiczny. U podstaw pojawienia się mutyzmu funkcjonalnego, jako czynniki predysponujące leży psychika, osobowość i temperament dziecka - są to dzieci bardziej podatne na wszelkie bodźce płynące z otoczenia, przejawiające zachowania unikające, wrażliwe emocjonalnie, lękowe. Nie wykluczony jest również czynnik genetyczny, mutyzm występujący w rodzinie lub inne zaburzenia o charakterze lękowym. Czynnikami zewnętrznymi wywołującymi mutyzm funkcjonalny u dzieci są różnorodne sytuacje powodujące u dziecka silny lęk, długotrwały stres czy traumy, np. utrata bliskiej osoby, konflikty domowe, nieprawidłowe relacje między członkami rodziny, błędy wychowawcze, deprywacje środowiskowe, zmiany. Dziecko wycofuje się z interakcji werbalnych w wyniku doświadczenia traumy, odczuwania silnego lęku i braku umiejętności i predyspozycji do poradzenia sobie z napotkaną sytuacją i wewnętrznymi nastrojami. Mutyzm organiczny dotyczy dzieci, u których stwierdza się dysfunkcje lub uszkodzenia narządów mowy lub obszarów mózgu. W wyniku tych uszkodzeń dochodzi do ograniczenia lub całkowitego braku ekspresji językowej. Czytaj również: Kiedy dziecko zaczyna mówić? W jakim wieku pierwsze słowa? Ile słów powinno mówić dziecko w wieku dwóch-trzech lat, a ile w wieku sześciu? Mutyzm wybiórczy i całkowity Mutyzm funkcjonalny dotyczy dzieci, u których nie stwierdza się większych odchyleń od normy intelektualnej, zaburzeń rozwojowych oraz uszkodzeń mózgu i narządów mowy. Wyróżnia się dwie postaci mutyzmu funkcjonalnego –mutyzm wybiórczy i mutyzm całkowity. Dziecko z mutyzmem wybiórczym odmawia kontaktu werbalnego w określonych sytuacjach, dotyczyć mogą one miejsca (np. przedszkole, szkoła) lub osób (np. osoby z poza rodziny). Dzieci z mutyzmem wybiórczym w większości swobodnie komunikują się werbalnie w domu. Często blokada ekspresji językowej pojawia się wraz z rozpoczęciem nowego etapu edukacyjnego – pójściem do przedszkola i szkoły. Dziecko z mutyzmem wybiórczym, odczuwa lęk związany z uczęszczaniem i funkcjonowaniem w placówce. Reakcją obronną, unikającą trudnych sytuacji jest milczenie. Dziecko z mutyzmem wybiórczym może nie odzywać się do nauczycieli, rówieśników lub wyłącznie do wybranych osób ze środowiska edukacyjnego. Mutyzm całkowity dotyczy dzieci, które nie komunikują się werbalnie w żadnej sytuacji. Zdarzyć się może, że dziecko używa w komunikacji dźwięków niewerbalnych, krzyków lub bezgłosu. U osób dotkniętych mutyzmem całkowitym pojawić się może również dysfagia (trudności z połykaniem pokarmów) i amimia (zniesiona mimika twarzy). Jak postępować z dzieckiem z mutyzmem? Mutyzm u dzieci pojawia się najczęściej między 3., a 6. rokiem życia. Jeżeli brak kontaktu werbalnego, czy w określonych sytuacjach czy stale trwa dłużej niż miesiąc (w przypadku rozpoczęcia nauki w przedszkolu czy szkole nie bierze się pod uwagę okresu adaptacyjnego) należy podjąć kroki mające na celu ocenę sytuacji dziecka i ewentualną pomoc terapeutyczną. Często pierwszymi osobami, które zauważają problem u dziecka są nauczyciele. Obserwacji i wstępnej diagnozy dziecka z mutyzmem może dokonać psycholog, pedagog lub logopeda. Diagnozę specjalistyczną mutyzmu stawia lekarz psychiatra. Każde dziecko z mutyzmem to indywidualny przypadek dlatego postępowanie terapeutyczne powinno zostać zaplanowane z uwzględnieniem jego potrzeb i możliwości. Sytuacja dziecka wymaga szczegółowej analizy komunikacji w środowisku domowym, edukacyjnym i innym. Terapię dziecka z mutyzmem prowadzi się w miejscu problemu tzn. jeśli dziecko nie komunikuje się werbalnie w przedszkolu to wszelkie działania w zakresie postępowania terapeutycznego odbywają się w placówce. Oczywiście, trzeba zadbać o to, by najbliższe otoczenie dziecka miało świadomość pełnionych działań oraz wyeliminować czynniki podtrzymujące mutyzm u dziecka – np. konflikty między rodzicami, negatywne komentarze otoczenia na temat milczenia dziecka, wymuszanie wypowiedzi słownych od dziecka. Czytaj również: Zaburzenia mowy u dzieci: dyslalia, afazja, giełkot i jąkanie [PORADNIK] Autyzm wczesnodziecięcy - przyczyny, objawy, leczenie Techniki wspierające dziecko z mutyzmem w przedszkolu Bardzo ważna jest współpraca między rodzicami, dzieckiem a nauczycielami w placówce. Oprócz wyeliminowania czynników zewnętrznych podtrzymujących blokadę mówienia oraz stosowania takich działań, które będą mają na celu wspieranie dziecka i organizowanie przyjaznego otoczenia, wprowadza się również techniki będące świadomą praca dziecka nad lękiem przed mówieniem. W terapii mutyzmu stosuje się między innymi: metodę małych kroków, inaczej „sliding-in”- do rozmowy, interakcji z osobą przy której dziecko nie ma blokady werbalnej, stopniowo dołącza inna. Celem jest uzyskanie swobodnego kontaktu z dzieckiem z mutyzmem. inną techniką stosowaną w placówkach edukacyjnych jest technika „od chóru do solo” – dziecko jest włączane do aktywności grupowej, wśród dzieci np. wspólne czytanie lub śpiewanie, a następnie stopniowo liczebność jest ograniczana, aż do uzyskania samodzielnej ekspresji przez dziecko z mutyzmem. technika 5 sekund polega na odczekaniu 5 sekund po zadaniu dziecku z mutyzmem pytania. Jeśli odpowiedzi werbalnej nie będzie, pytający przekształca pytanie w taki sposób, by uzyskać swobodną odpowiedź na miarę możliwości dziecka np. w formie gestu. Terapia dziecka z mutyzmem w dużej mierze zależy od skuteczności postępowania otoczenia wobec dziecka, wdrożenia działań wspierających oraz wyeliminowania czynników utrwalających blokadę. Należy dążyć do stwarzania sprzyjającego klimatu, atmosfery zaufania, by w efekcie uzyskać ustąpienie lęku przed mówieniem i umożliwienie dziecku efektywnej socjalizacji. Gdy dziecko przestaje mówić w niektórych sytuacjach, np. w szkole lub przedszkolu, jednocześnie w domu komunikując się bez problemów, możemy podejrzewać mutyzm wybiórczy. Najprościej tłumacząc, możemy podać dość popularny przykład: dziecko w domu nie ma problemów z mówieniem, a w przedszkolu milknie. W takich sytuacjach często myśli się o nieśmiałości dziecka i rodzice nie doszukują się nieprawidłowości. Najczęściej mutyzm ma podłoże psychologiczne i ma związek z lękiem, a nawet fobią. Diagnoza jest trudna i wymaga w pierwszej kolejności wykluczenia zaburzeń słuchu oraz neurologicznych przyczyn zaburzeń mowy. Kolejnym krokiem jest wyłączenie poważniejszych trudności w wymowie, takich jak jąkanie, autyzm, opóźnienie umysłowe, czy uszkodzenie ośrodków mowy. Zaburzenia mowy, jak np. jąkanie jest jedynie cechą towarzyszącą, a nie przyczyną zaburzenia. Dzieci z mutyzmem selektywnym funkcjonują zazwyczaj w normie intelektualnej i rozwojowej. Potrafią mówić, mogą być bardzo gadatliwe w wybranym przez siebie otoczeniu – najczęściej w domu rodzinnym. Może się jednak zdarzy, że bliskie osoby dziecka, np. dziadkowie mogą nawet nie usłyszeć jego głosu. W pewnych sytuacjach dzieci z mutyzmem mogą być radosne i chętnie angażować się w zabawy, natomiast nie mogą wydobyć z siebie głosu lub tylko szepczą. Mówienie wiąże się z odczuwaniem wysokiego poziomu lęku przed którym dziecko się broni i wybiera komunikację za pomocą gestów, mimiki i pisma. W sytuacjach społecznych dzieci z mutyzmem mają uczucie ściśniętego gardła, które nie pozwala im zabrać głosu. Z tego powodu mogą unikać uczestniczenia w zajęciach grupowych – szczególnie jeśli wiążą się one ze spotkaniem nowych osób. Gdy dziecko z mutyzmem wybiórczym spotyka nowo poznaną osobę, może stać nieruchomo lub unikać kontaktu wzrokowego. Może występować niechęć do nowych smaków, potraw, niechęć do zmian. Każda niezapowiedziana zmiana to dodatkowy stres który wzmaga lęk. Dzieciom jest dużo łatwiej nawiązać relacje w kameralnej atmosferze i w otoczeniu rówieśników. Objawy mutyzmu mogą mieć różne natężenie. Wyróżnia się: mutyzm ciężkiego stopnia – dzieci nie są w stanie mówić w przedszkolu/szkole, nie odzywają się w ogóle do większości osób; mogą zwracać się na placu zabaw do dzieci, ale nie mówią do nich w klasie, gdzie mogą być słyszane przez inne osoby. mutyzm lekkiego stopnia – dzieci mówią ciszej niż inni, nie zawsze milczą w szkole: mogą sygnalizować swoją obecność, np. rozmawiać z jednym nauczycielem, natomiast z innymi już niekoniecznie; nie inicjują swobodnej rozmowy z innymi, niechętnie utrzymują kontakt wzrokowy. Zarówno dzieci z lekką postacią mutyzmu, jak i dzieci z ciężką postacią wymagają takiej samej terapii i wsparcia w środowisku domowym i szkolnym. Mutyzm wybiórczy nie dotyczy sporadycznych sytuacji. Jest stały w czasie. Dotyka częściej dziewczynek niż chłopców. Trudności najczęściej pojawiają się między 3 a 5 rokiem życia. Nieleczony mutyzm z czasem może się utrwalić . Jeśli dziecko nie otrzyma pomocy terapeutycznej, może dojść do wniosku, że nikt go nie rozumie. W efekcie tego możliwe jest, iż dziecko wybierze izolowanie się. Terapia polega na budowaniu poczucia wartości i bezpieczeństwa, a także pracy nad obniżeniem lęku dziecka. Praca terapeutyczna zaczyna się od komunikacji niewerbalnej, następnie dźwięków i szeptu, a na końcu głośnych słów. Należy dać dziecku jak najszerszą możliwość wyrażania trudnych uczuć oraz lęku w danej sytuacji poprzez rysunek. Tłumienie uczuć powoduję ich kumulację. Uczucie wyrażone staje się łatwiejsze do zniesienia. W sytuacji, gdy dziecko wyraża swój lęk mówiąc o nim bądź rysując, konfrontuje się ze swoimi uczuciami. Zaczyna lepiej rozumieć siebie. Dziecko zapytane o to, dlaczego nie mówi, często nie udzieli nam odpowiedzi. Dla rozwoju komunikacji ogromne znaczenie ma relacja terapeuty z dzieckiem. Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem w terapii jest wyposażenie rodziców w umiejętności i narzędzia służące do pracy z dzieckiem. Rodzic jako najlepszy ekspert od swojego dziecka będzie gotowy udzielić mu wsparcia w każdej sytuacji. Wczesna diagnoza daje większe szanse na leczenie, ponieważ mutyzm jest bardziej podatny na terapię w początkowej fazie. Pamiętajmy o tym, kiedy zaobserwujemy pierwsze niepokojące objawy, warto skonsultować je ze specjalistą. Psycholog dzieci będzie odpowiednią osobą do tego, by rozwiać nasze wątpliwości. Bibliografia Mutyzm wybiórczy Maggie Johnson, Alison Wintgens Bystrzanowska M. Mutyzm wybiórczy . Poradnik dla rodziców, nauczycieli i specjalistów Przyjmuję pacjentów stacjonarnie w ramach wizyt prywatnych „psycholog warszawa” lub online w ramach wizyt „psycholog online„ Śledź nas na Facebooku i na Instagramie! Nowy rok szkolny, nowe wyzwania, nowa klasa (grupa w przedszkolu) – zbiór różnych osobowości, które muszą nauczyć się ze sobą i ze swoim wychowawcą współpracować, żeby proces edukacyjny przebiegał pomyślnie. Mija wrzesień, nawiązują się pierwsze przyjaźnie, dzieci coraz lepiej funkcjonują, są głośne, aktywne, z ochotą opowiadają o swoich zainteresowaniach. Z wyjątkiem jednego… Dlaczego nie odpowiada na pytania, nie bierze udziału w zabawach, trzyma się z boku, jakby chciało być niewidzialne? Wraz z kolejnymi tygodniami staje się coraz bardziej „nieobecne”… Co mu jest? Specyficzne trudności ucznia Mutyzm wybiórczy to zaburzenie o podłożu lękowym. Charakteryzuje się tym, że osoba nim dotknięta, pomimo pełnej zdolności werbalnego porozumiewania się, nie jest w stanie odezwać się (choć bardzo tego pragnie) w pewnych okolicznościach (najczęściej w szkole/przedszkolu przy zachowaniu swobodnej komunikacji w środowisku, w którym czuje się bezpiecznie – takim, jak dom rodzinny). Nie jest to jej zła wola, a mechanizm radzenia sobie z silnym stresem, który odczuwa w danej sytuacji społecznej. Należy pamiętać, że nie ma dwóch takich samych osób z mutyzmem wybiórczym, istnieje jednak pewien charakterystyczny zespół zachowań, których zaobserwowanie może nas skłonić do podejrzenia, że mamy do czynienia właśnie z tym zaburzeniem. To jest nie tylko brak mowy, ale także postawa ciała („zamrożenie”), niemożność spożycia posiłku, skorzystania z toalety, założenia stroju na lekcję wychowania fizycznego. Co ważne, mutyzmu wybiórczego nie da się utożsamić z nieśmiałością. Nieśmiałego dziecka nie „paraliżuje” lęk przed odezwaniem się. Bardzo ważne jest zrozumienie, że pozostawienie dziecka z mutyzmem wybiórczym samemu sobie, czekanie aż wyrośnie, niesie za sobą poważne konsekwencje, takie jak depresja, fobia społeczna, trudności edukacyjne, kłopoty ze znalezieniem pracy w dorosłym życiu. Podjęcie wczesnej interwencji jest kluczowe, aby dziecko mogło funkcjonować jak jego rówieśnicy. Nasza właściwa postawa: eliminacja czynników podtrzymujących, przyjazne komentowanie bez presji na mówienie, nie pomijanie dziecka, a włączanie go w klasowe życie (początkowo w czynności niewymagające komunikacji werbalnej) sprawia, że czuje się ono w naszym towarzystwie na tyle bezpiecznie, że zaczyna mówić bez lęku. Organizacja terapii dla dziecka nie jest skomplikowana, wymaga z naszej strony odrobiny zaangażowania, świadomości, co pomaga, chęci pogłębienia wiedzy odpowiednią lekturą. W tej chwili na polskim rynku wydawniczym są już pozycje warte uwagi, na czele z „Mutyzm wybiórczy. Kompendium Wiedzy” autorstwa Maggie Johnson i Alison Wintgens, wybitnych specjalistek z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem w terapii mutyzmu wybiórczego. Rola nauczyciela w diagnozie Jeśli nauczyciel podejrzewa, że dziecko może mieć mutyzm wybiórczy, warto podzielić się swoim spostrzeżeniem z rodzicami, zaprosić na obserwację psychologa (zatrudnionego w placówce lub rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej). Wielu rodziców może być zaskoczonych, że ich dziecko nie mówi w przedszkolu/szkole, ponieważ w domu funkcjonuje zupełnie inaczej. Dlatego pomocne może okazać się wypełnienie arkuszy obserwacji (można skorzystać z arkusza dostępnego na stronie Stowarzyszenia „Polskie Towarzystwo Mutyzmu wybiórczego” – pobierz tutaj). Rodzicom należy zasugerować przeprowadzenie badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej, która po potwierdzeniu podejrzeń, skieruje dziecko na diagnozę do psychiatry. Na podstawie dokumentacji lekarskiej rodzice mogą ubiegać się w poradni o wczesne wspomaganie rozwoju dziecka (jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola) bądź orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na zagrożenie niedostosowaniem społecznym (gdy dziecko jest w szkole). Innym dokumentem umożliwiającym zorganizowanie pomocy będzie opinia o potrzebie objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Organizacja pomocy na terenie przedszkola i szkoły Przed rozpoczęciem terapii na terenie placówki, warto zorganizować spotkanie z całą kadrą, aby przekazać wszystkim pracownikom wskazówki, co do postępowania z dzieckiem dotkniętym zaburzeniem mutyzmu wybiórczego. Niezwykle istotna jest współpraca z rodzicami i przekazywanie sobie na bieżąco informacji o postępach (rodzice pracują równolegle nad mutyzmem wybiórczym dziecka poza przedszkolem/szkołą), monitorowanie planu terapeutycznego i wprowadzanie w razie potrzeby stosownych modyfikacji. Koordynatorem działań na linii przedszkole/szkoła – dom może zostać pracujący w placówce logopeda, pedagog czy psycholog. Oddziaływanie dzielimy na formalne i nieformalne. Jeśli mutyzm wybiórczy zdiagnozowany jest dość szybko (gdy dziecko jest jeszcze w przedszkolu) w wielu przypadkach wystarczy usunięcie czynników podtrzymujących, do najczęstszych należy skupianie uwagi na niemówieniu dziecka (np. poprzez zadanie pytania „Czy dziś się do mnie odezwiesz?”. Tego typu komunikaty trzeba zastąpić przyjaznym komentowaniem, np. „Będziemy się dziś świetnie bawić”). Częstym zachowaniem, które również nie jest pomocne, jest usilne wpatrywanie się w dziecko w oczekiwaniu na odpowiedź. Uczeń musi otrzymać od nas sygnał, że zgadzamy się na to, że odezwie się, gdy będzie gotowy, a do tego czasu akceptujemy jego niewerbalne formy wypowiedzi. Gdy pracujemy z dzieckiem formalnie (techniki formalne stosujemy częściej u starszych dzieci, mniej więcej od 6. r. ż.), musimy zacząć od przekazania mu informacji, w jakim celu będziemy się spotykać, gdzie i jak często (skuteczne są 15 minutowe sesje minimum 3 razy w tygodniu). W sposób zaplanowany i uzgodniony z dzieckiem w czasie odbywania sesji poszerzamy krąg rozmówców. Mity dotyczące mutyzmu wybiórczego W dostępnym w Internecie wykładzie Selective Mutism: Giving Kids a Voice with Dr. Annie Simpson, prelegentka rozprawia się z mitami, które obrosły wokół zaburzenia. Zwraca uwagę, na to, że błędem jest przekonanie, iż to tylko nieśmiałość, a dziecko z tego wyrośnie, że osoba z mutyzmem wybiórczym jest krnąbrną i manipuluje (ona nie robi nikomu na złość, po prostu boi się odezwać) czy też, że mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem językowym (choć zdarzają się przypadki wad wymowy u osób cierpiących na mutyzm wybiórczy). Łatwo ulec pokusie wyjaśniania przyczyn mutyzmu wybiórczego w rodzinie, ale doszukiwanie się ich w traumatycznych przeżyciach jest pozbawione sensu, ponieważ mutyzm traumatyczny jest odrębnym zaburzeniem. Apel do nauczyciela Uczeń z mutyzmem wybiórczym potrzebuje wsparcia, aby w pełni korzystać z tego, co oferuje edukacja w gronie rówieśników. Sam może nie być w stanie nawiązać relacji z kolegami. Co więcej, jeśli jego trudności komunikacyjne nie będą akceptowane w klasie, może stać się celem drwin, stąd tak ważne jest zachowanie czujności i eliminowanie przemocy. Wiele cennych wskazówek można odnaleźć w książce “The Ideal Classroom Setting for the Selectively Mute Child” Dr. Elisy Shipon-Blum oraz “Supporting Quiet Children” Maggie Johnson i Michaela Jonesa. Miesiąc świadomości Październik jest miesiącem świadomości mutyzmu wybiórczego. Co roku w październiku Stowarzyszenie „Polskie Towarzystwo Mutyzmu Wybiórczego” intensyfikuje działania mające na celu wzrost wiedzy o zaburzeniu wśród społeczeństwa. W 2019 roku jedną z naszych akcji jest „Klasa z empatią”. Chcemy zaprosić szkoły i przedszkola (klasy 0 z oddziałów przedszkolnych oraz klasy 1-8 ze szkół podstawowych) do wspólnego z nami zastanowienia się nad lękami, które towarzyszą nam w codziennym życiu, nad tym, jak ważne jest, abyśmy sobie pomagali, traktowali się nawzajem z empatią, przeciwdziałali wykluczeniu. Osoba z mutyzmem wybiórczym, mimo że może się do nas nie odezwać, słyszy i rozumie, co my mówimy do niej. Empatia w przypadku dzieci z mutyzmem wybiórczym jest podstawą terapii. Terapia powinna odbywać się w miejscu występowania u dziecka trudności z mówieniem, czyli najczęściej w przedszkolu/szkole z równoczesnym działaniem rodziny w terenie. Uważność, współodczuwanie, angażowanie otwierają dziecko z mutyzmem wybiórczym. Akcja „Klasa z empatią” będzie trwała do końca 2019 roku. Można do niej przystąpić w dowolnym momencie, ważne aby do wykonać przewidziane w regulaminie zadania i przesłać do stowarzyszenia sprawozdanie. Stowarzyszenie po zatwierdzeniu sprawozdania prześle uczestnikom akcji drogą mailową certyfikat „Klasa z empatią”. Zadania nie są trudne i nie zajmą dużo czasu. Szczegółowy opis zadań wraz z regulaminem można przeczytać tutaj. Praca nad pokonaniem mutyzmu wybiórczego przy dobrej współpracy między specjalistami, nauczycielami, rodzicami i uczniem, podjęta stosunkowo wcześnie, przynosi szybkie efekty i mnóstwo radości. Więcej informacji na temat akcji „Klasa z empatią”, jak i samego zaburzenia, diagnozy, sposobów interwencji, możliwej do uzyskania pomocy dostępnych jest na stronie internetowej prowadzonej przez stowarzyszenie: oraz na fanpage’u i grupie wsparcia na Facebooku, a także kanale YouTube. Paulina Apolinarska-Bonifaczuk Koordynator akcji „Klasa z empatią”, mama dziecka, które – jak wszystko wskazuje – pokonało mutyzm wybiórczy, członek stowarzyszenia „Polskie Towarzystwo Mutyzmu Wybiórczego”. Stowarzyszenie to jest organizacją non profit, powstało w 2016 roku z inicjatywy rodziców. Jego głównym celem jest szerzenie świadomości społecznej na temat zaburzenia oraz promowanie metody małych kroków, którą z powodzeniem stosują w terapii dzieci.

dziecko z mutyzmem wybiórczym w przedszkolu